Aantallen en spreiding in Drenthe

grauwe ganzen

In de eerste helft van de twintigste eeuw verdween de overzomerende grauwe gans in Nederland vrijwel volledig. De combinatie van grootschalige ontginning van moerassen, intensivering van landbouw en gerichte bejaging zorgde ervoor dat de soort uit grote delen van het land verdween. Pas in de jaren zeventig begon het tij te keren. Door gerichte herintroducties en uitzetpogingen ontstonden rond 1970 weer broedpopulaties in Friesland en het Deltagebied. Kort daarna volgde een natuurlijke vestiging in de jonge polders van Flevoland.

Wat volgde, was een periode van spectaculaire uitbreiding. De grauwe gans wist vrijwel alle geschikte leefgebieden in Nederland te koloniseren, met uitzondering van de meest droge of dichtbeboste regio’s. De groei van de broedpopulatie was indrukwekkend: van ongeveer 150 broedparen in 1977 naar bijna 9.000 in het jaar 2000, en sindsdien is het aantal alleen maar verder toegenomen tot vele duizenden paren verspreid over het land.

In Drenthe maakt de grauwe gans inmiddels ook een stevige opmars. De provincie biedt met haar afwisseling van natte natuurgebieden, beekdalen en agrarische landschappen uitstekende broedgelegenheid. De monitoring van de overzomerende ganzen in Drenthe gebeurt nauwgezet. Sovon Vogelonderzoek Nederland telt de populaties in 14 representatieve steekproefgebieden. Daarnaast verrichten de Wildbeheereenheden (WBE’s) tellingen in het volledige werkgebied van de Faunabeheereenheid (FBE) Drenthe. Beide tellingen worden jaarlijks in juli uitgevoerd, zodat er een goed beeld ontstaat van de ontwikkelingen in de provincie.

Dankzij deze intensieve monitoring is duidelijk geworden dat de Drentse populatie van de grauwe gans, net als elders in Nederland, in de afgelopen decennia aanzienlijk is gegroeid.

Aantallen tellingen en spreiding door de WBE (zomertelling)

Vlakdekkende tellingen door alle WBE’s in Drenthe in het hele werkgebied van de FBE Drenthe.
bron: FRS

belang in Drenthe

schade veroorzaakt door de grauwe gans

De grauwe gans veroorzaakt in Nederland aanzienlijke faunaschade, met name aan landbouwgewassen. Door de sterke groei van de populatie en de toegenomen aanwezigheid van ganzen buiten de broed- en trekperiode verblijven deze vogels langdurig in agrarische gebieden, waar zij zich voeden met gras, granen en andere gewassen. Vooral jonge opkomende gewassen en vers ingezaaide percelen zijn kwetsbaar voor vraatschade.

De schade beperkt zich niet alleen tot directe opbrengstverliezen. Intensieve begrazing kan ook leiden tot vertraging in de groei van gewassen, lagere kwaliteit van het eindproduct en extra kosten voor herstel of herinzaai. In gebieden waar ganzen in grote groepen verblijven, kunnen bovendien structuurschade aan de bodem en verontreiniging van percelen optreden.

Het toenemende aantal overwinterende en broedende grauwe ganzen vergroot de druk op landbouwgronden aanzienlijk. Daardoor vormt faunaschade een belangrijk aandachtspunt binnen het faunabeheer en het landbouwbeleid.

De schade aan landbouwgewassen door grauwe ganzen in Drenthe is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Uit de gegevens over tegemoetkomingen die via BIJ12 zijn uitgekeerd, blijkt dat het getaxeerde schadebedrag is gestegen van ruim € 42.000 in 2018 tot ruim € 387.000 in 2024. Deze bedragen hebben uitsluitend betrekking op agrarische schade die is vastgesteld en vergoed volgens de geldende procedures.

De stijging verloopt geleidelijk in de eerste jaren, maar versnelt vanaf 2020, toen de schade ruim verdubbelde ten opzichte van het jaar ervoor. Sindsdien is sprake van een vrijwel jaarlijkse toename, met name in 2022 en 2023, waarin de schade boven de € 270.000 respectievelijk € 381.000 uitkwam. De recordwaarde in 2024 laat zien dat grauwe ganzen een steeds grotere invloed hebben op landbouwpercelen in de provincie.

Deze ontwikkeling weerspiegelt niet alleen een groei van de populatie, maar ook een langere verblijfsduur en intensiever gebruik van agrarisch gebied gedurende het jaar. De cijfers geven daarmee een helder beeld van de economische impact van grauwe ganzen op de landbouwsector in Drenthe.

Beheer grauwe gans

Het beheer van grauwe ganzen in Drenthe heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld van een beperkte en incidentele activiteit tot een structureel onderdeel van het faunabeheer in de provincie. Naarmate de populatie en de daarmee samenhangende landbouwschade zijn toegenomen, is ook de noodzaak tot beheer gegroeid. Het provinciale beleid voorziet in verschillende vormen van beheer, waaronder afschot en verjaging met ondersteunend afschot, die gericht zijn op het beperken van schade.